Herman & Robert
Over Slangenarenden in Overmere en de Kalkense Meersen
Ach, zomer, vakantie, lekker weertje, en het gemis van een buitenlandse reis wordt ruimschoots vergoed door een prachtige Zeehond die Marc en Fons zojuist zagen liggen op de onderwijl legendarische slikplaat te Wichelen...
En ik amuseer me zoals een klein kind met de schuifelende Grauwe Vliegenvanger in het Overmeerse Boerenkrijgparkje en een schalkse Kuifmees aan het reeds lang door toeristen beduvelde Donkmeer. Gelijk liefelijke feeën dansen de Kolibrievlinders en de Koninginnenpages in mijnen hof, die onderhand alweder een onderhoudsbeurt nodig heeft. Zodoende werd ik die vrijdag, 23 juli, verondersteld om wat te wieden en te snoeien, weliswaar met een lichte tegenzin. Edoch, als een deus ex machina, besluit mijn lieftallige echtgenote net op dat tijdstip enkele broodnodige boodschappen te verrichten, even later gevolgd door een sms die ik niet vlug meer zal vergeten : 'het zal wat langer duren, moet nog een paar winkels méér doen'... Het spreekwoord "als de poes van huis is..." indachtig, laat ik de tuinkarweitjes al vlug voor wat ze zijn, en nog voor ik ook maar één Rosa Ingrid Bergman heb gesnoeid, zit ik alreeds op mijn rijtuig, gezwind trappelend richting de Molenveldkouter...
Doch het is hoogzomer, en uitgezonderd enkele obligate Gele Kwikken en een reeds uitgezongen Veldleeuwerik, valt er niet veel te beleven. Ik besluit dan maar steeds verder het veld in te trekken, langs de Broekstraat, waar twee Steenuilkes zitten te paraderen op enkele weidepaaltjes. Boven den Donk foerageert een eenzame Oeverzwaluw en vliegen futloos twee Visdieven, met treurnis haast, denkend aan hun kroost, opgepeuzeld allicht... Gepakt door zoveel chagrijn, besluit ik allengs het gebied te verlaten, op weg naar nergens. Ik heb geen doel, weet niet waar naartoe, en op een kruispunt besluit ik de mogelijkheid Berlare Broek links te laten liggen, om rechts verder te gaan richting mijn immer geliefde Kalkense Meersen.
Langs de heilige Vliegerkesweide hou ik even halt, en geniet van een wijf Gekraagde Roodstaart, die met vereende krachten haar jong te eten geeft, alsof het voortbestaan van de soort er van af hangt. En dan, plotsklaps, het moet zowat kwartje voor den drieën geweest zijn, ontwaar ik ginder in de verte, boven het des Heren Meers, een roofvogel. Het scheelde bijkans geen haar, of ik had er voor de rest geen aandacht aan geschonken, ware het niet dat de vogel in kwestie zowaar afwijkt van het alledaagse, het ordinaire... Bovendien wordt het beest nu waarlijk bestookt door een Kleine Mantelmeeuw, en het is dan, daar en bij die bewuste stonde, dat een lichte zenuwachtigheid zich begint meester te maken van mijn reeds verouderde kop. Het schepsel waarvan sprake, van wie ik nu bijna zeker ben dat dit geen Buizerd kan zijn, schuift dan zoetjesaan op richting het huis van de schilderes en ik sta voor een eeuwig durend dilemma : blijven staan en hem zolang mogelijk proberen te bekijken met mijn trouwe Zeiss, of terug op mijn fiets springen en er achteraan hollen, goed wetende dat ik hem daardoor misschien uit mijn versleten oog zal verliezen...
Ik besluit voor het laatste te kiezen, en zoals in mijne jongen tijd en gelijk een jong veulen rij ik daar die vrijdagnamiddag mijn snelste tweehonderd meter uit mijn leven ! Aangekomen langs de Schoorminneweg krijg ik al gauw de grote vogel weer in mijn van emoties bevende beeld, en er komen meer en meer kenmerken tevoorschijn : de grootte, uiteraard, maar nu ook delen van het verenkleed, en die begint godverdomme nog te bidden ook !!!
Dit kan niet, dit zal toch niet... een... een Slangenarend ?!?!? Ik hou het niet meer, mijn hart mankeert alweder wel drie slagen tegelijk, en ik besluit Michke Crapoen te bellen. Maar ik ben helaas en van nature een twijfelaar, en na amper twee beltonen leg ik weer af. Ik veman me echter even vlug, en druk nogmaals zijn nummer, als daar de eerste tekenen van een zwakke batterij beginnen de kop op te steken. In horten en stoten doe ik mijn verhaal aan de meester, goed wetende dat ik kan afgaan als een gieter, maar het kan met niet schelen, want de roofvogel hou ik onderwijl constant in het oog en hoe meer ik hem bekijk, hoe zekerder ik word van mijn stuk : dit is niet meer of al zeker niet minder dan een godverdomsche Slangenarend !!! Ik besluit mijn goede vriend Erik Roels te verwittigen,
dat hij zop rap mogelijk naar 't Scherenmeers moet komen en dat hij zijnen telescoop niet mag vergeten. Kort daarop besluit ik de eerste sms-en naar mijn vogelkijkvrienden te versturen, maar mijn mobieltje houdt het niet meer en met een allerlaatste krachtinspanning wordt nog een bericht naar Marc Van den Bril verstuurd.
Terwijlend is de Slangenarend, die ik veel later Herman zal noemen, afgegleden naar de Burgveldstraat, als daar eindelijk Erik ten tonele verschijnt, en zijnen tele wordt er direct opgesmeten, maar het is niet meer nodig, want boven onze kalende hoofden vliegt laag en gezwind een Slangenarend, even later zelfs aangevallen door een zichtbaar kleinere Buizerd ! Ondertussen had Marc me reeds proberen te bereiken met de vraag of het wel de moeite was om langs te komen, in die zin dat hij vreesde dat de arend reeds andere oorden had opgezocht, maar Marc stuit op een antwoordapparaat... Het zekere voor het onzekere genomen (wat een prachtkerel !) toch maar in zijn voiture gesprongen, doch de vogel was net tevoren nedergedaald ergens achter den Dam. En als in boeiende documentaire verschijnt hij na een twintigtal minuten weder ten tonele, waarna kort daarop Marc de eerste fiere beelden ooit maakt van een dekselse Slangenarend in de Kalkense Meersen !
eerste foto's - Marc Van den Bril (23 juli 2010)
eerste foto's - Marc Van den Bril (23 juli 2010)
En we genieten en genieten, en wederom valt hij ergens in, nu achter de kippenboer van de Burgveldstraat. En we komen stilaan tot het besef dat dit echt wel een megasoort is voor de meersen, waardoor al vlug de eerste vogelkijkers worden verwittigd en het nieuws van de arend zich begint te verspreiden... Nog diezelfde vooravond, terwijl Michke van zijn natuurwerk komt en de heilige drievuldigheid onderhand reeds de bewuste site heeft verlaten, ziet hij boven het voetbalplein Herman de Slangenarend. En ik kan het me niet laten, laat terstond de computer voor wat het is, want boven het dorp genaamd Overmere vliegt verdorie wel nog steeds een Slangenarend. In de loop van de avond kunnen ook mijn echtgenote, Luc Willems en de inderhaast toegesnelde Wouter Rommens de vogel bewonderen, evenals Joris Everaert, die een paar prachtige foto's kan shooten. Ondertussen vertelt Wouter me dat hij met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid de arend reeds gisteren op de noen heeft waargenomen, maar van
't verschieten dacht hij niet meteen aan Slangenarend, waarop hij besloot om de waarneming dan maar niet door te geven... Eveneens de dag ervoor, des avonds rond een uur of acht, rijden mijn muze en ik langs de Vliegerkesweide, als daar plots een roofvogel laag de weg oversteekt. Ik rij op dat bewuste moment echter op de fiets van onze dochter, waardoor, niet vertrouwd met het vehikel, het een eeuwigheid duurt alvorens ik op een acceptabele manier voet aan de grond krijg en terwijlend de vogel reeds te ver van ons wegvliegt, zonder ik er een deftige naam kan op plakken...
Op 24 juli dan, net ontwaakt na een onrustige nacht, wordt het al snel duidelijk dat er aan het wonderbaarlijke verhaal nog een serieuze staart zal worden gebreid, als Samuel De Rijcke me reeds vroeg een sms stuurt met de verlossende melding dat hij zojuist de Slangenarend heeft teruggevonden boven het Molenmeers ! Later zou blijken dat dit een favoriete stek wordt van onzen Herman, daarbij vaak rustend in zijn vertrouwde grote populier, allicht ook enkele malen gebruikt als slaapplaats...
rustend in het Kalkense Molenmeers - Luc Verroken (3 augustus 2010)
De Slangenarend, aan zijn versleten kleed onderwijl gedetermineerd als een jonge vogel, wordt al vlug hot news onder de vogelaars, en van heinde en verre komen ze naar de Kalkense Meersen. En er vinden leuke ontmoetingen plaats, met gekende namen als Kenny Hessel, de gebroers Verroken, Bruno Nef, Christophe Gruwier... Ook het plaatselijke voetvolk komt massaal buiten en geniet met volle teugen van deze machtige rover. En Herman wordt zowaar beroemd, want het komt in de gazet ! En ik krijg een bericht van Groene Lieve, dat ik op de radio ga komen, maar nog een geluk dat dat niet doorgaat, want ze denken ginder aan de Reyerslaan dat het om een grote uil gaat... Ondertussen zijn we al een week verder, en het blijft gapen naar deze roofvogel met zijn prachtige kop, en we zien hem vantijd in een spectaculaire duikvlucht, Raphaël Windey ziet hem zowaar zelfs een jong Konijn pakken ! Wetende dat het dieet van de soort bestaat uit, uiteraard slangen en hagedissen en deze vanzelfsprekend niet aanwezig zijn in het gebied, niet zo uitzonderlijk. Vermoedelijk leefde hij al die tijd van onder andere kikkers en wie weet wel kleine vogels, zoals beschreven staat in de voorradige literatuur. Diezelfde zondag, 1 augustus, volgt dan voor enkele waarnemers het absolute summum van hun meersencarrière, als Robert Jooris en zijn gezelschap boven het Molenmeers zowaar twee Slangenarenden naast mekaar zien vliegen !!! Volgens Gerald Driessens, gekend van oa. zijn prachtige vogeltekeningen en begenadigd ornitholoog, is het niet ondenkbeeldig dat Herman op dat moment zijn passerend maatje kort begeleidde toen die over zijn intussen vertrouwd gebied vloog. Nog andere kijkers hadden die dag het geluk om de tweede vogel te spotten, naderhand Robert genaamd, en alhoewel er van het tweede exemplaar geen fotomateriaal voorhanden is en een uitgekiende beschrijving ontbreekt, waren de meeste het er toch over eens dat deze een donkerder uitzicht had...
Herman, lastig gevallen door Kleine Mantelmeeuw - Joris Everaert (25 juli 2010)
Herman de Slangenarend trok zich van al deze commotie bitter weinig aan, en deed rustig voort met wat hij nu al een weekje bezig was : de ornithologen en andere natuurliefhebbers verblijden met zijn bijwijlen spectaculaire duikvluchten, vaak pendelend ook tussen het Molenmeers en de Overmeerse Burgveldstraat, bijna alsof je wist dat hij op dit of dat uur ginder of daar ging vliegen. Af en toe zelfs een uitstapje makend richting Broekmeers en verder westelijk naar Kaster op, en zelfs als surprise opduikend bijna boven mijn of Erik zijn terras, van een leuke tuinsoort gesproken ! Vaak ook vloog hij hoog in de lucht, daarbij dikwijls biddend, maar evenzeer kon je hem dicht aantreffen, waardoor alweer enkele onvergetelijke kiekjes konden worden gemaakt ! En er waren andere gedenkwaardige momenten, zoals die keer toen Koen Lepla hem samen met wel drie Wespendieven zag zweven in het Kalkense zwerk, of toen we met Eric Van Marck en Dimitri Van de Populiere op een ochtend in het Molenmeers ons stonden te vergapen aan een bel waarin zomaar boven ons twee Torenvalken, twee Buizerds, twee Wespendieven en een Slangenarend hangen !
Herman in duikvlucht - Joris Everaert (25 juli 2010)
Woensdag 4 augustus, en alweder, samen met mijn madam op zoek naar onzen Herman... Na een ganse poos en zonder ook maar enig spoor van de Slangenarend, keren we ontgoocheld terug naar het Molenveld. Zonder enige aanleiding rijden we een aarden pad in, langs de Molenstraat, wat we niet zelden vermijden, daar de plaatselijke boeren er meestal een zootje van hebben gemaakt. Nog een laatste keer kijk ik verweesd achter me, zo rond kwartje na de noen, en in mijn ooghoek zie ik daar, jawel, Herman ! Alsof hij ons die uitermate bewolkte dag en in een schuchtere opklaring nog één keer wou komen groeten, daar later zou blijken dat dit onze laatste ontmoeting was met deze gedenkwaardige vogel... De dag daarop wordt hij door slechts 1 kijkster gemeld, op een voor hem dan nog schier maagdelijk terrein, den Belham. Op vrijdag 6 augustus begint Herman de Slangenarend dan aan zijn definitieve zwanenzang in de Kalkense Meersen en Overmere, wanneer hij voor de laatste maal wordt gefotografeerd boven zijn geliefde Burgveldstraat, zelfs even door de jonge Zeelse vogelkijker Sven Van den Berghe gemeld in het gezelschap van een zeer waarschijnlijke tweede Slangenarend. Later die dag duikt hij nog op boven het westelijke deel van de Kalkense Meersen, om dan rond 17 uur definitief door Jean-Marie Broekaert te zien verdwijnen in zijn vertrouwde Molenmeers...
De daaropvolgende dagen werden weliswaar nog verscheidene meldingen verricht van Slangenarenden, zo had ik op zaterdag een grote roofvogel die door een Buizerd werd aangevallen boven het Molenmeers en waar ik gemakkelijkheidshalve er van uitging dat het mijn vriendje Herman was, doch bij deze vogel konden de broodnodige karakteristieken niet allemaal worden opgetekend. Even later vloog hij zeer waarschijnlijk boven Michaël Crapoen zijn tuin, die reeds gealarmeerd op de uitkijk stond, doch ook deze vogel vloog helaas veel te hoog en zal de annalen dus niet halen als een zekere Herman. Tot slot was er nog een niet bevestigd gegeven van twee vogelspotters uit Destelbergen die op zondag 8 augustus een Slangenarend zouden gezien hebben, eveneens boven het Molenmeers.
En het was warempel een tijdje afkicken nadien, met nog enkele tevergeefse zoektochten, tot er dan op woensdag 12 en zaterdag 14 augustus plotsklaps melding werd gemaakt van een Slangenarend te Zele. Rudi Van Onderbergen, de overigens ervaren waarnemer, vertelde me dat het hier allicht, gezien de kenmerken, om de Slangenarend ging die twee weken lang zijn kunstjes had vertoont in de Kalkense Meersen !! Herman wist ondertussen van geen ophouden, en verblijdde Rudi op 2 september met een prachtige show boven het Aubroek te Berlare... Even ontstond er nog ijdele hoop dat de vogel reeds zijn terugkeer naar de meersen had aangekondigd, immers midden augustus vliegend richting Overmere, doch het werd het onvermijdelijke afscheid van een nooit meer te vergeten beest...
In het licht van andere waarnemingen van langdurig pleisterende Slangenarenden op onder andere het Nederlandse Fochteloërveen, het Groot Schietveld te Brecht, met daar tussen 16 juli tot ten minste 23 augustus soms tot 3 vogels samen en op een Limburgs militair domein een vogel tussen 21 juli en 26 augustus, daarbij rekening houdende met de reeds vorige jaren voor een langere tijd verblijvende arenden, ligt het volgens sommige waarnemers in de lijn der verwachtingen, dat de Slangenarend op relatief korte termijn in de Lage Landen als broedvogel zal kunnen bewonderd worden...
Tot slot en als aandenken, nog een selectie met voor mij de mooiste foto's van Herman de Slangenarend...
Bij deze wens ik iedereen te bedanken bij het tot stand komen van dit artikel, in het bijzonder de fotografen :
Marc Van den Bril, Luc Verroken, Koen Lepla, Jean-Marie Broekaert en Joris Everaert.
artikel : tseef
september 2010