Uitzonderlijke broedgevallen van Tureluur en Kleine Plevier
in de Bergenmeersen te Wichelen
Als gevolg van de verdere uitwerking van het inmiddels beruchte Sigmaplan, ontstond er in het voorjaar van 2013 een uniek stukje natuur in de Bergenmeersen te Wichelen, waarbij het gebied werd omgetoverd tot een gecontroleerd overstromingsgebied met gecontroleerd gereduceerd getij, ofte een GOG-GGG. Vooral de sluis speelt daarbij een cruciale rol in het dagelijks weerkerende fenomeen en is zowaar exceptioneel te noemen, zelfs op mondiaal vlak !
http://www.sigmaplan.be/nl/nieuws/op-het-terrein/kalkense-meersen-sluis-in-overstromingsgebied-bergenmeersen-treedt-in-werking/87#.Ugzv7m0k9Ia
En niettegenstaande er aanvankelijk reeds vlug (allicht begrijpelijke) actie kwam van de plaatselijke bevolking, waarbij de grote middelen niet werden geschuwd - zie onder andere http://dl.dropboxusercontent.com/u/2054708/site_bergenmeersen_new/index.html - en ogenblikkelijke reactie optrad van enkele anderen - http://www.grootwichelen.be/actualiteit/algemeen-nieuws/3647-lezersbrief-omvorming-bergenmeersen-heeft-ook-voordelen - duurde het, na het in werking treden van de sluis, niet lang alvorens de eerste fanatieke vogelaars werden gespot aan 'de geul'... Daar waar het aanvankelijk nog schuchter uit de startblokken schoot met enkele Tureluurs en Pijlstaarten, groeide het lijstje terwijl gestaag aan en zijn de Bergenmeersen intussen niet meer weg te denken uit de quasi dagelijkse agenda van vele enthousiaste lokale vogelkijkers.
Met (meer dan) een handvol Noordse Kwikstaarten, al eens een Rouwkwikstaart, wat Temminckjes en Kanoeten, een zeldzame Dwergmeeuw en wat Kluten, een occasionele Lepelaar of een sierlijke Grauwe Kiekendief, een zeer bijzondere Witwangtern en een mooie Kleine Zilverreiger of Geoorde Fuut, zijn de ornithologen uit de regio dan ook meer dan tevreden met dit nieuw gecreëerde stuk natuur. Een gebied waar, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de nabije Kalkense Meersen de voorgaande jaren, één belangrijk element steeds in overvloed aanwezig is : water...
Klik hier voor de meest opvallende vogelwaarnemingen in de Bergenmeersen te Wichelen de afgelopen maanden.
Eén van die watervogels is de Tureluur, een weidevogel die in onze regio regelmatig in het voorjaar wordt waargenomen op de plassen, zoals bijvoorbeeld de gekende Vliegerkesweide.
En ook de Bergenmeersen lenen zich uitstekend als biotoop en pleisterplaats, getuige de vele waarnemingen in het gebied, alsook het ongeziene aantal van 47 vogels die er werden gespot op 23 mei !
Tijdens één van mijn vele bezoeken aan deze prachtige locatie, begonnen er op 13 juni plots 3 Tureluurs te alarmeren aan het padje dat leidt van de Brugstraat naar de Schelde. Op zich nog geen al te wereldschokkend nieuws, temeer daar er niet twee maar drie vogels aanwezig waren, die mogelijkerwijze toevallig werden verstoord ? Eén van de beesten vloog later richting Wijmeers, de andere twee bleven ter plaatse...
Mijn nieuwsgierigheid aangewakkerd, keerde ik de daaropvolgende dag alweder terug naar de plek des onheils.
Alras werd duidelijk dat de ontmoeting van de dag eerder, een leuk vervolg ging krijgen : ook deze maal begonnen de nu 2 aanwezige vogels (ongetwijfeld een koppel...) te alarmeren, niet alleen op de waarnemer maar tevens op enkele aanwezige Kauwen ! Bij enkele daaropvolgende controles (17 en 18 juni) waren de vogels ietwat opgeschoven in het gebied, met name in de richting van de geul, doch er werd nog steeds gealarmeerd... Op 20 juni dan liep ik toevallig the one and only Kenny Hessel tegen het lijf aan de rand van de ondertussen vermoedelijke broedsite. Samen zagen we de oudervogels hevig reageren op een persoon die om één of andere idiote reden midden in het gebied liep, tevens werd er gealarmeerd op Zwarte Kraaien. Alle elementen van die dag én de voorbije gegevens samen geteld, kon dit slechts één opmerkelijk feit betekenen : op de Bergenmeersen zaten de Tureluurs met pulli !!!
Tevens raakte bekend dat Kenny reeds op 23 mei een alarmerend koppel Tureluurs had gespot in de Bergenmeersen, waarbij, tijdens een inventarisatieronde, toevallig een vogel vermoedelijk van het nest werd opgestoten ! Ook op 6 juni kon Kenny een alarmerende Tureluur spotten in de Bergenmeersen.
In hoeverre en hoeveel jongen het uiteindelijk hebben gehaald, valt moeilijk in te schatten. Op 21 juni zag ik een adulte Tureluur die alarmerend achter een Zwarte Kraai aanvloog, waarbij de kraai duidelijk iets in zijn bek had : een jong ? En sommigen hadden ook het geluk om enkele van de jongen te zien ! Zo kon Dimitry De Wilde op 26 juni een juveniel observeren langs het pad aan 'het plasje', terwijl de ouders zeer heftig alarmeerden op de waarnemer !
Nog tot ten minste einde juni werd er gealarmeerd door de ouders, waarbij ik op 30 juni een fors reagerend adult zag vloeken op twee wandelaars die zich op de binnendijk begaven... Op 3 juli tot slot zag Mike Brutsaert een Tureluur met 2 jongen aan de geul.
Video van de alarmerende Tureluur, zonet werd een jong opgemerkt (Dimitry De Wilde) :
http://www.youtube.com/watch?v=wOgeXuPys-0
De Tureluur is in Vlaanderen een vrij schaarse broedvogel, voornamelijk in de Kustpolders en de Scheldepolders ten noorden van Antwerpen. Verspreid over de rest van Vlaanderen komen alleen geïsoleerde broedgevallen of zeer kleine broedpopulaties voor, onder meer in de Noordelijke Kempen en in een aantal valleigebieden (Atlas van de Vlaamse broedvogels 2000-2002). In enkele ons omringende landen is er sprake van een terugval : http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00063657.2013.781112#.Uij-CD8k9IZ
Het broedgeval van de Tureluur op de Bergenmeersen te Wichelen is uniek te noemen. Met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid is dit de eerste maal dat de soort tot broeden kwam in onze regio !
In de 'Avifauna van het gewest Gent en kanaalzone' (1985) van de betreurde Jo van den Steen, wordt geen melding gemaakt van eventuele broedgevallen in onze contreien.
In 'Vogels in Vlaanderen, Voorkomen en verspreiding' (1989) en in de 'Atlas van de Vlaamse broedvogels 2000-2002' wordt onze streek niet specifiek vermeld als zijnde broedgebied voor de soort.
Ook Walter Roggeman, voormalig hoofd van het Belgisch ringwerk, voorzitter van Natuurpunt en zeer goed vertrouwd met onze terreinen, heeft geen weet van voormalige broedgevallen. Bovendien had hij wijlen Jules De Maerschalck, notoir vogelringer in de regio met toenmalige specialiteiten als Woudaap, Kwartelkoning en Grote Karekiet, toendertijd 'daar niets over horen zeggen'.
Een snelle controle van de database van Waarnemingen.be levert voor Wichelen en wijde omgeving geen enkel resultaat op. In het waarnemingenarchief van De Wielwewaal, afdeling Scheldeland werd niets gevonden over eventuele broedsels. Peter Claus, mede-conservator van de Kalkense Meersen, had wel begin de jaren 2000 op Broekmeers een alarmerende Tureluur die opvloog met een groepje Kieviten. Enkele daaropvolgende controles van het gebied leverde echter niets meer op...
Het broedgeval van de Bergenmeersen te Wichelen kan dan ook met stellige zekerheid enig worden genoemd voor onze streek !
veldgegevens broedgeval Tureluur :
23/5 : Kenny : koppel alarmerend en vermoedelijk van nest opgestoten
06/6 : Kenny : tureluur alarmerend
13/6 : 3 vogels, verjagen kauwen + constant roepend (alarmerend ?), 1 vliegt later richting Wijmeers
14/6 : alarmerend koppel op kauwen + op mezelf !
17/6 : alarmerend koppel nabij de geul
18/6 : alarmerend koppel nabij de geul
20/6 : alarmerende vogel op persoon midden in het gebied, later regelmatig alarmerend koppel aan wilgen geul, alarmerend op zwarte kraai (samen met Kenny)
21/6 : alarmerend achter zwarte kraai aanvliegend die iets in bek heeft...
24/6 : 1 vogel vliegend boven site + landend, geen alarm; Mike : 2 reeën ter hoogte nest tureluur, en deze maar alarm slaan
25/6 : 1 vogel ondergelopen pad; Dimi : alarmerende vogel
26/6 : Dimi : 1 juveniele tureluur aan plasje ! in het gras, opgejaagd door kievit; niet opgevlogen, geen alarmerende oudervogels... loopt hier nog ergens rond ! ouder tureluur nu ook met veel lawaai in gras aan plasje ! niet opgefret jong, minstens 1 jong en ouders die bijna een gat in mijne kop pikken zodra ik uit de auto kom :-)
27/6 : alarmerend tussen plasje en geul
28/6 : alarmerend tussen plasje en geul op zwarte kraai en laag overvliegende sperwer
29/6 : alarmerend aan plasje, vliegt naar locatie tussen plas en geul
30/6 : alarmerend tussen plas en geul; om 19:59 alarmerend op wandelaars binnendijk aan huizen
03/7 : Mike : tureluur met 2 jongen aan geul
Een andere verrassende ontdekking in de Bergenmeersen, was dat van een Porseleinhoen ! Tijdens de middag van 17 juni stond ik ietwat dieper in het gebied opgesteld, toen ik plots een raar geluid hoorde opstijgen van aan een stukje riet. Het duurde enkele seconden voor ik besefte dat dit wel eens een... Porseleinhoen kon zijn, doch geloofde vooralsnog mijn eigen oren niet, temeer daar de vogel slechts een tweetal keer zeer kort riep. Omdat ik het beest niet langer wilde storen en ik tevens beroepshalve onmiddellijk diende te vertrekken, besloot ik des avonds nog eens te stoppen aan 'de plas'. Nog maar net had ik mijn motor gestopt of daar hoorde ik al, en van nabij langs het pad, om exact 23u47, jawel : een roepend Porseleinhoen ! Om veiligheidsredenen - in de buurt broedde immers een Tureluur ! - besloot ik om de exacte locatie niet vrij te geven, een broedgeval was immers niet uit te sluiten. Ook de dag nadien kon ik 's avonds, samen met Daan Stemgee, de vogel regelmatig horen roepen en werden er enkele opnames gemaakt. Dimitry De Wilde had tevens het geluk om op 19 juni de vogel even kort in het vizier te krijgen. Diezelfde avond ben ik samen met Maarten 'Sjacky' Jacobs nog een laatste maal gaan luisteren naar de vogel, doch werd deze na zelfs twee maal kort te tapen, niet meer gehoord. Ook op andere latere data werd geen melding meer gemaakt van de soort. Of het Porseleinhoen dus ook effectief tot broeden is gekomen of we hier te maken hadden met een kort pleisterende doortrekker, zal dus een raadsel blijven. Tevens werden aldaar eind augustus/begin september twee verschillende Porseleinhoenen gemeld.
Hieronder de verzamelde gegevens van dit geval op de Bergenmeersen :
http://overmeerse.waarnemingen.be/soort/view/17?waardplant=0&poly=1&from=2013-06-15&to=2013-10-01&maand=0&rows=20&os=0&hide_hidden=0
Een soort die uiteraard te verwachten viel als broedvogel in de Bergenmeersen is de Kleine Plevier. Daar waar er in 2012 succesvol werd gebroed in het aanpalende Wijmeers (alarmerend adult met een jong tussen 9 en 15 juli), lag het quasi voor de hand dat deze pionier ook zijn nest zou maken op een voor hem door het Sigmaplan geschikt geworden terrein. Aldus kon ik op 8 mei een parend koppeltje Kleine Plevieren observeren, bovendien was één van de vogels vlak aan de geul een kuiltje aan het uitdiepen ! En het bleef er goed uitzien... De daaropvolgende week zat er nog steeds een vogel op het nest. Maar... Als gevolg van de treinramp in het naburige Wetteren, werden de fameuze sluizen gesloten, waardoor de plevieren, opportunisten als ze zijn, op de drooggevallen rand van de geul een plaatsje hadden uitgekozen om voor nageslacht te zorgen. Van zodra de sluizen weer zouden opengaan echter, zou het nest overspoeld worden ! Even mijn stoute schoenen aangetrokken en contact opgenomen met het ANB (via Peter Claus), die me doorschakelde met Dominiek Decleyre, projectleider bij het Agentschap voor Natuur en Bos. De sluizen zouden, afhankelijk van het resultaat van de metingen van het Scheldewater, waarschijnlijk tegen het einde van de maand, of wellicht nog vroeger, weer worden open gezet, met uiteraard de gekende gevolgen voor de Kleine Plevieren. Reden dat de sluizen zo snel mogelijk terug zouden worden geopend, is het feit dat de wilgen weldra zouden beginnen schieten, en dat het, aldus nog volgens het ANB, niet de bedoeling was om een wildgroei van wilgen te bewerkstelligen, maar eerder een slibgebied, met andere woorden nu de korte pijn om dan de komende jaren een biotoop veilig te stellen voor toekomstige broedgevallen, een redenering die wel te volgen viel.
Aldus traden op 16 mei de sluizen terug in werking, waarna het ergste te vrezen viel voor de Kleine Plevieren.
Op 17 mei meldt Wouter Rommens dan ook : "De sluizen staan weer open, en het gebied heeft waarschijnlijk nog nooit zo nat gestaan, dus de nesten van de Kleine plevier zijn verzopen." Einde verhaal dus, doch groot was mijn verbazing toen ik de vogels opnieuw op hun nest zag zitten de dag nadien... Kwam het water niet tot aan de eieren, was er een vervolglegsel ? De dappere doch onwetende beesten werden ook nog op 19 mei en een laatste keer op 21 mei gezeten op hun nest gezien.
http://www.sigmaplan.be/nl/nieuws/kalkense-meersen/adequaat-optreden-na-treinramp-wetteren-voorkwam-natuurverontreiniging/83?from=/nl/nieuws/kalkense-meersen#.UgzwKm0k9IZ
We schrijven ondertussen 3 juni. Andermaal kom ik de Bergenmeersen opgereden, als daar Dimitry De Wilde reeds molenwiekend staat te gesticuleren : zonet heeft hij, aan het plasje langs het pad aan het einde van de Brugstraat, een nest met 3 eieren gevonden van de... Kleine Plevier !
Stante pede wordt in gezamenlijk overleg besloten om dit broedsel (van allicht hetzelfde koppel als aan de geul), vanwege de precaire locatie niet vrij te geven en zo goed als niet te verspreiden onder de lokale vogelkijkers, uiteraard om verstoring tot een absoluut minimum te herleiden en daarbij de kansen op het welslagen van bewuste broedgeval de hoogte in te jagen. Het nest bevindt zich immers op een talud van de binnendijk, enerzijds interessant vanwille het feit dat het Scheldewater zelfs bij springtij niet tot daar zou geraken, anderzijds grenzend aan enkele huizen en vooral aan een pad, zeg maar de belangrijkste toegangsweg tot de Bergenmeersen, met heel wat passage van wandelaars, fietsers en helaas ook : loslopende honden.
En het worden zowaar enkele spannende dagen en weken, waarbij zowel Dimi als ik zoveel mogelijk het nest in de gaten proberen te houden. Een niet zo simpele opdracht, waarbij er regelmatig bij de voorbijgangers op gewezen moet worden dat ze hun viervoeters absoluut aan de leiband dienen te houden. Eén keer liep het ei zo na faliekant af, toen een hond met zijn poten bijna letterlijk in het nest stond te huppelen, van een dubbeltje op zijn kant gesproken. Vrijwel iedereen die werd aangesproken had echter wel begrip voor de situatie en toonde ook interesse in de plaatselijke vogelwereld. De lokale bewoners er op wijzen waar het om gaat, is vaak nog de beste remedie om conflictsituaties zoveel mogelijk te vermijden.
En het werden lange dagen, doch de vogels bleven dapper op het nest zitten, ondanks de vele gevaren, zijnde Eksters die even poolshoogte kwamen nemen, nietsvermoedende vogelaars die de eieren bijna vertrappelden, zondagstoeristen die van niet beter wisten...
Op 11 juni dan had Dimi alweer goed nieuws, want er werd zowaar een vierde ei gespot in het nest ! Wederom een reden te meer om nog een tandje bij te steken en quasi dagelijks dit wonderkoppel te gaan steunen in hun niet aflatende strijd : zouden ze er in slagen om ondanks alle gevaren te doen wat ze moesten doen, zorgen voor nageslacht ? En we amuseerden ons kostelijk, met man en wijf die regelmatig voor de aflossing van de wacht zorgden op het nest, of de eitjes aan het herschikken waren; en gelijk een kind zo blij, toen we ze na een verstoring voor de zoveelste keer toch zagen terugkeren naar hun kroost, dat verbijsterende instinct om hun genen door te geven, prachtig !
Enkele rekensommetjes later komen we plotsklaps tot de vaststelling dat de jongen allicht uit het ei zullen kruipen wanneer beide waarnemers worden verondersteld te gaan genieten van de zuiderse zon.
Ietwat weemoedig vertrekt Dimitry richting Spanje, en nog steeds geen spoor van enig jong. En ik hou het niet meer uit, we zijn reeds het einde van de week genaderd... De vogels zitten nog steeds en stevig op het nest, reeds 27 dagen lang ! De daaropvolgende ochtend echter, de laatste voor mijn vertrek, bemerk ik een aanzienlijke verandering in het nest van de Kleine Plevieren : er blijven nog slechts 2 eitjes over, waarvan er eentje aan het kippen is. Algauw maakt er zich een angst van me meester, de twee andere jongen zijn nergens te bespeuren... Met een dubbel gevoel verlaat ik de broedsite, met het voornemen om die avond nog een allerlaatste controle uit te voeren. Ik kan het me niet laten, ik moet het weten. De valiezen gelaten voor wat ze zijn, arriveer ik om 19u15 op de plaats des onheils, het nest is leeg... Zouden ze... ? De oudervogels lopen zenuwachtig te alarmeren, ik loop de binnendijk op om een beter overzicht te hebben. En dan, om 19u35, zie ik daar iets lopen waar we een maand hebben op gewacht : een jong van de Kleine Plevieren, zo groot als een pingpongballeke, maar het mooiste pingpongballeke dat ik ooit mocht aanschouwen ! Even later zitten er twee pullen onder moeders buik, en ik en Dimi vinden het goed...
veldgegevens broedgeval Kleine Plevier :
23/5 : Kenny : kleine plevier alarmerend
03/6 : koppel, 3 eieren op nest
03/6 : Dimi : nest ontdekt (3 eitjes), Peter en Geert gecontacteerd
na overleg, wordt het nest niet verplaatst, maar zullen er borden en paaltjes worden geplaatst
lokatie nest wordt niet vrijgegeven om slaagkansen zo hoog mogelijk te houden
04/6 : koppel, opvliegend nestsite; 11:25 vogel op nest
04/6 : Dimi : op nest, vrouw met hond aangesproken en gewezen op gevaar loslopende hond in de buurt van het nest
05/6 : vogel op nest
05/6 : Dimi : koppel op nest
06/6 : vogel op nest
06/6 : Dimi : koppel op nest
06/6 : Kenny : alarmerend koppel
07/6 : vogel op nest
07/6 : Dimi : koppel op nest
08/6 : Dimi : koppel op nest
10/6 : vogel op nest
10/6 : Dimi : koppel op nest
11/6 : vogel op nest, koppel, onwetende vogelaar met telescoop op nog geen 10 meter van nest !
11/6 : Dimi : nest gecontroleerd nadat de vogel door voorbijgangers met hond opvloog, 4 eitjes !!
12/6 : vogel op nest, aflossing
13/6 : vogel op nest
13/6 : Dimi : koppel al minstens 10 dagen op nest
14/6 : koppel, vogel op nest, af door wandelaar met hond, terug er op
17/6 : koppel, vogel op nest, af door wandelaars met hond, terug er op
18/6 : vogel op nest, af door loper
19/6 : vogel op nest
19/6 : Dimi : koppel op nest, ondertussen ook al alarmerende Tureluurs in de buurt
20/6 : koppel, vogel op nest
21/6 : vogel op nest, schikt eieren
24/6 : vogel op nest, 4 eksters in de buurt; 2de koppel aanwezig, lopen alle 4 op baantje 'grenzen te leggen' (samen met Dimi);
aflossing koppel
24/6 : Dimi : koppel op nest, loslopende hond met poten naast nest, eigenaar gevraagd beest aangelijnd te houden
man of vrouw verjaagd regelmatig 3 eksters die in de buurt komen foerageren; schikt eieren
25/6 : koppel, vogel op nest, aflossing koppel, 1 vogel vliegt naar Wijmeers
25/6 : Dimi : koppel op nest
26/6 : Dimi : aflossing op nest, eitjes gezien, nog steeds 4, was aan het herschikken
27/6 : koppel, vogel op nest
27/6 : Dimi : koppel op nest, aflossing op nest
28/6 : koppel, vogel op nest
29/6 : vogel op nest
30/6 : op nest met 2 eieren, 1 aan het kippen, 2de adult, geen jongen te zien; 19:15 nest leeg, alarmerend koppel;
19:35 1 pullus zien lopen; 19:47 : 2 pulli onder buik adult
30 juni, iets na 20u : geluid van alarmerende Kleine Plevieren, jongen zijn vandaag uitgekomen : http://overmeerse.waarnemingen.be/sound/view/22144
Of de jongen het effectief overleefd hebben, valt moeilijk te achterhalen. Het is mijns inziens niet uit te sluiten dat twee kuikens reeds in het weekend van het uitkomen werden geroofd. Op 3 juli kon Mike Brutsaert nog twee jongen spotten nabij de broedstek. Op 20 juli tenslotte zag ik nog 1 juveniel op het plasje samen met een alarmerend adult.
nota :
Alle nestfoto's werden genomen nadat de oudervogels werden verstoord (lees opgestoten) door toevallige voorbijgangers, in casu wandelaars, fietsers, honden... De tijd bij het nest werd beperkt tot het nemen van de foto's. Daaropvolgend werd de broedplek telkens onmiddellijk verlaten.
Het broedgeval van de Kleine Plevier op de Bergenmeersen is slechts het derde geval dat wordt gemeld in onze regio op waarnemingen.be en is uitzonderlijk te noemen vanwege de aparte locatie en het daaropvolgende, zeg maar onverwachte broedsucces.
Het ligt in de lijn der verwachtingen dat met de verdere realisatie van het Sigmaplan, er in de nabije toekomst nog meerdere nesten zullen worden ontdekt, ook al zullen bijvoorbeeld de Bergenmeersen in de loop der jaren minder interessant worden voor de soort naarmate de begroeiing zich verder doorzet.
Het ANB heeft verzekerd dat er paaltjes komen langs de Brugstraat waardoor er geen doorgaand verkeer meer mogelijk zal zijn. Ook zullen er allicht informatieborden worden geplaatst om bezoekers te wijzen op eventuele verstoring bij het betreden van broedgronden.
In de nasleep van dit verslag, raakte midden juli iets verderop langs de Schelde nog een broedgeval van de Kleine Plevier bekend : http://overmeerse.waarnemingen.be/waarneming/view/77621902
Daan Stemgee had het over een 'Piepklein kuiken, hooguit enkele dagen oud. De adulten vertoonden afleidingsgedrag. In de gegraven onbegroeide vlaktes van de Paardeweide hebben dit jaar mogelijks 2 paren gebroed.'
update 8 januari 2014 : via Michaël Crapoen werden volgende gegevens ontvangen betreft broedende Tureluurs in de Kalkense Meersen : in 1995 een koppel met jong op Wijmeers en in 1998 een broedverdacht koppel (geen jong gezien, maar weken ter plaatse tijdens het broedseizoen) op de plassen van het weiland aan de Oude Schelde / Springels.
Met dank aan Dimitry De Wilde, Peter Claus (conservator Kalkense Meersen), Kenny Hessel (Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek), Michaël Crapoen en Walter Roggeman.
Tevens een woord van dank aan diegenen die, op verzoek, hun waarnemingen tijdelijk niet publiceerden, wat de broedgevallen van de Tureluur en zeker die van de Kleine Plevier, ten goede zijn gekomen :
Mike Brutsaert, Robbert Schepers (Regionaal Landschap Schelde-Durme), Raphaël Windey en Luc Platteau.
artikel : tseef
september 2013