Hisko de Vries, waarneming.nl
Hisko de Vries, bedenker en mede-oprichter van Waarneming.nl. Een man van weinig woorden ook, de Hollandse nuchterheid zelve... En toch kon Overmeerse Vogels hem strikken voor een vraaggesprek.
Zomer 2003. Hisko de Vries is op weg naar een Utrechts natuurgebied en vraagt zich onderweg af waarom hij hierover geen waarnemingen in een soortement nationaal archief kan raadplegen... Waarna hij dan ook prompt een oproep lanceert op het internet :
Ik droom wel eens van een database op internet met vogelwaarnemingen voor een ieder raadpleegbaar. Regionaal zijn veel initiatieven die via email of yahoo groups hen meldingen aan een selecte groep doorgeven. Het zou mooi zijn om zoiets landelijk te krijgen. Kijk maar eens op een soortgelijke Deense site http://www.dofbasen.dk/search/search1.php en vul achter artsnavn havørn in (zeearend). Je krijgt nu een overzicht van meldingen van de zeearend met vermelding van datum/aantal/activiteit/waarnemer en gebied. Eventueel kun je doorklikken om van het betreffende gebied alle waarnemingen te bekijken. Het is niet de bedoeling om alleen zeldzame waarnemingen vast te leggen, (dus geen dutchbirding) maar alles wat een gebruiker de moeite waard vindt om door te geven. Op termijn is zo van veel soorten vogels te bekijken waar en wanneer ze te zien zijn en in welke gebieden welke vogels te zien zijn.
Zouden meer mensen geïnteresseerd zijn om zoiets van de grond te krijgen en eventueel mee te helpen om het te maken ?
Met vriendelijke groeten,
Hisko de Vries
Je startte daarop samen met Rickey Gevers (toen pas 15 notabene !) met het domein specialbirds.nl en een webhosting pakket van 90 euro per jaar, voor 500MB en 5000MB bandbreedte. Dat waren nog eens tijden !
Ja toendertijd was dat ruim genoeg. In die tijd waren vogelaars nog niet zo voor het online invoeren. Het duurde best wel lang voordat de eerste 20 waarnemers begonnen.
Was er bij aanvang reeds een basis of dienden jullie vanaf nul te beginnen ?
D`r was helemaal niets dus we begonnen met nul letters code en nul waarnemingen. Rick was de enige met ervaring op gebied van programmeren voor internet. Ik heb dat van hem geleerd. De basis was de taal PHP en een MySQL database.
Op 18 december 2003 werd Waarneming.nl wereldkundig gemaakt via een post op EBNNL. Bijna ging het fout met Waarneming.nl door een 'versterking' van het team. Rickey Gevers zegt hierover : "Gelukkig duurde dit slechts enkele heftige uurtjes en teerden wij verder op onze aangeboren natuurlijke samenwerking."
Ja dat klapte bijna door een volstrekt verschil in inzicht. Toendertijd vond veel telefoonverkeer plaats en zijn door de systeembeheerder alle wachtwoorden opnieuw ingesteld en uitgedeeld.
Rickey Gevers werkt nu als Ethical Hacker bij The Hacker Company en heeft, volgens mijn informatie althans, nog weinig vandoen met Waarneming.nl. Ik noteer eigenlijk ook amper waarnemingen van zijn kant, Rickey was meer programmeur dan vogelkijker ?
In die tijd heeft die ook geregeld ingevoerd, maar hij was ook druk met zijn studie en vriendin.
Heeft u nog regelmatig contact met hem ?
Niet meer sinds specialbirds overging naar Waarneming.nl, toen hebben we in goed overleg afscheid genomen.
Rick had het te druk met zijn opleiding.
Welke opleiding heb jij genoten Hisko ?
Havo, fysiotherapie, omscholingscursus naar cobol programmeur. Met de aantekening dat ik nooit gewerkt heb als fysiotherapeut.
Je was voorheen twaalf jaar aktief als Oracle Programmer bij VvAA, een Nederlandse organisatie die financiële diensten verleent aan professionals en organisaties in de gezondheidszorg. Maar toen kwam de ware aard van het beestje naar boven en verkaste je naar Stichting Natuurinformatie, waar je nu werkt als Community Manager.
Een combineren van job en hobby ?
De eerste 6 jaar was het puur in de vrije tijd (met zo nu en dan ook wat in de baas zijn tijd :)). Echter nam Waarneming.nl zo`n vlucht dat het qua uren niet meer uit kwam. Na lang wikken en wegen overgestapt naar de Stichting.
Even wat tijdschriftvraagjes ertussendoor : ik schat je een prille vijftiger, getrouwd, met 2 kinderen ?
Correct, 22-05-58. Ik woon in Utrecht.
Hebben je kinderen ook interesse in de natuur of is het meer van "daar heb je de ouwe weer met zijn vogels..." ?
Ik vrees het laatste. Ik lijd in stilte. Krijg ook nog wel eens boze blikken als ik op een mooie weekenddag mededeel : “Ik ga even vogelen”.
Wat is zowat je voornaamste tijdverdrijf, naast uiteraard het vogels kijken en 's nachts het hoofd breken over die ene bug op Waarneming.nl ?
Eigenlijk ben ik dag en nacht met Waarneming.nl bezig. Zelfs op vakantie gaat wel een apparaat mee waarmee verbinding met internet is te leggen.
Je lijkt me niet zo een twitcher te zijn Hisko, met de laatste twee jaar bijvoorbeeld enkel een Krekelzanger,
een Blauwstaart of een occasionele Dwergooruil...
Het bijwerken van de soortenlijst is dit jaar wel in een stroomversnelling terecht gekomen.
Hoe ziet je dag er uit als verantwoordelijke van Waarneming.nl ?
Moet ik me daar een nine-to-five-job bij voorstellen ?
's Ochtends douchen, aankleden. De trap af, pc aan. Email beantwoorden, soorten toevoegen, eventuele gemelde bugs oplossen. De software verbeteren/uitbreiden. 17.00 gaat de pc uit, eten en daarna met tablet / gsm op schoot tot de ogen dicht gaan.
Ik werk dus vanuit huis.
Verdient een Community Manager goed zijn boterham ?
Ik mag niet mopperen, salaris is boven modaal.
Hoeveel personen zijn er eigenlijk op professionele basis tewerkgesteld bij Waarneming.nl ?
1,2 fulltime medewerkers waarbij ondergetekende de enige fulltimer is. Maar in de nabije toekomst liggen plannen om samen met andere Nederlandse groenorganisaties 1 invoerportaal voor Nederland te maken.
Waarneming.nl fuseerde in juni 2004 met Spotvogel.nl, opgericht door Dylan Verheul. Was Spotvogel.nl ook een soort van invoermodule ?
Ja, alleen op een heel andere basis. Maar dat verschil was in 1 week geslecht. Dylan en ik hadden contact gelegd en na het nuttigen van enige biertjes was de fusie geregeld. Sinds Dylan actief is geworden heeft de ontwikkeling van Waarneming.nl een grote vlucht genomen.
Welke functie vervult Dylan momenteel binnen Waarneming.nl ?
Dylan is parttime betrokken bij Waarneming.nl. Verder verdient Dylan met Zostera b.v. het geld om Waarneming.nl draaiend te houden.
Na de fusie met Spotvogel.nl ging het snel voor Waarneming.nl. En er kwamen meer en meer functies in het programma.
Een ganse verbetering bij het invoeren waren de puntwaarnemingen op de google maps, zowat het ei van Columbus ! Tot op enkele meters nauwkeurig kan je nu die Grote Geelpootruiter weten zitten, en dat scheelt al vlug een slok op een borrel in deze gehaaste tijden...
Zonder het gratis kaartmateriaal zou het niet zo geslaagd zijn. Dan waren we veroordeeld tot zeer duur kadaster kaartmateriaal.
De makkelijke toegankelijkheid van de website is slim bekeken, waardoor ook de huis- tuin- en keukennatuurliefhebber zijn waarnemingen in een wip kan uploaden.
Het begint vaak dat men (denkt) een leuke soort gezien te hebben, deze op de foto zet en de waarneming aan het systeem toevertrouwd. Vaak blijft het bij een eenmalige waarneming, maar soms vindt men het leuk en begint dan van alles in te voeren.
Je ziet ook dat de systemen hoofdzakelijk gevuld worden door een beperkte groep waarnemers. Het gros voert 1-10 waarnemingen per jaar in.
Een andere sterke troef van Waarneming.nl is het forum, waar ieder over zowat vanalles en nog wat zijn zegje kan doen.
Fora zijn in van tegenwoordig, een internetmode zeg maar.
Het forum heeft voor- en nadelen. Het grootste voordeel is dat je een direkt contact hebt met een groot aantal gebruikers. Dit contact kost wel heel veel tijd van de beheerders. Elke vraag moet beantwoord worden. Maar in toenemende mate zie je wel dat gebruikers onderling elkaars vragen beantwoorden. Dan kost het nog steeds tijd want dan moet je checken of de antwoorden kloppen. Gelukkig hebben we een vrij groot team (30-100) die ook het forum in de gaten houdt.
Er komt bij de evolutie van Waarnemingen.nl uiteraard ook veel input van vrijwilligers, zeg maar de waarnemers zelf. Door het te gebruiken leer je de mogelijkheden kennen alsook, en vooral, de verbeteringen en nieuwigheden die nog zouden moeten uitgevoerd worden. Ik herinner me voor de start van Waarnemingen.be dat Overmeerse Vogels als proefkonijn werd gebruikt om allerhande functionaliteiten te testen... De inbreng van de mannen (en vrouwen) in het veld lijkt me cruciaal te zijn bij de verdere ontwikkeling van de invoermodule, niet ?
Waarneming.nl is volledig opgezet door de inbreng door de gebruikers. Zonder deze mensen was veel functionaliteit niet aanwezig.
Wat opvalt is het verschil qua mogelijkheden tussen de regionale en nationale pagina's. Hisko de Vries plooit niet voor elke verzuchting ?
Dat heeft technische redenen. Om een scherm voor een regio te vullen is een moeilijkere query nodig dan voor een landelijke. We moeten namelijk kijken of de opgehaalde waarneming ook in het werkgebied valt.
Die regionale versies zijn ongetwijfeld één van de verklaringen van het succes van Waarneming.nl. Terwijl de vogelcoördinatoren vroeger tot diep in de nacht hun waarnemingenpagina probeerden te vullen, doen de waarnemers het nu gewoon zelf ! En je hebt in één oogopslag een overzicht van alles wat er te beleven valt in de eigen regio.
Dat is correct Tseef. Die regionale sites hebben de acceptatie van Waarneming.nl vleugels gegeven. De ontwikkeling begon traag maar in Nederland zijn vrijwel alle regionale (vogel)werkgroepen aangesloten en maken dus gebruik van dezelfde database.
Er zijn op die regionale versies ook heel wat meer waarnemers dan voor het tijdperk van Waarneming.nl heb ik de indruk. Wie voorheen de moeite niet nam om zijn waarnemingen door te geven, doet dat nu wel. En niet enkel meer de vogelgegevens...
Het is een feit dat vogelaars in de meerderheid zijn maar je ziet een tendens dat vogelaars in de rustige tijd steeds meer naar andere soortgroepen gaan kijken. Of dat mede komt omdat die soortgroepen allemaal zijn te bekijken via Waarnemingen.be is natuurlijk een onderzoek waard.
Toch was het voor sommige webmasters, forumbeheerders en waarnemers een grote stap om over te schakelen naar Waarnemingen.be. Tradities worden verondersteld om in ere te worden gehouden. Maar ondertussen zijn in Vlaanderen uiteindelijk ook de grotere spelers, genre Mergus en Natuurpunt afdeling Gent op de Waarnemingentrein gejumpt...
Dat kan ik mij heel goed voorstellen. Als je zelf met veel inspanning wat gemaakt hebt, dan doe je daar niet snel afstand van. Maar uiteindelijk houdt een webmaster veel meer tijd over die deze persoon dan in de site zelf kan steken.
Hoe lang heeft het geduurd om de software voor Waarnemingen.be te ontwikkelen ?
Dat is moeilijk te zeggen. Eerst heeft Dylan het voorbereidend werk gedaan door een 'framework' (een verzameling functies) neer te zetten, waarna snel en gestuctureerd bestaande schermen aangepast en nieuwe gemaakt konden worden. Zeg zo`n 8 maanden.
Heeft Natuurpunt een redelijke prijs betaald voor de Belgische versie van dit succesvolle invoerprogramma ?
Ze betalen elke jaar een fee welke niet bepaald hoog is.
Verloopt de samenwerking tussen Stichting Natuurinformatie en Natuurpunt optimaal ? Hebben Belgen andere behoeftes dan Hollanders als het op invoeren aankomt ?
De samenwerking verloopt uitstekend. De Belgen hebben vaak uitstekende ideeën welke later ook in Nederland ingang vinden. Streeplijsten, verkeersslachtoffers, invasieve exoten, 1000 soortendag etc.
In het tijdperk van iPhones en aanverwanten wordt er meer en meer mobiel ingevoerd. In de maand mei werd op Waarneming.nl niet minder dan 27% van de waarnemingen mobiel doorgegeven, een steiging met 2% ten opzichte van april. Op Observado.org was dat zelfs 36,1 %. Mobiele invoer is de toekomst ?
Absoluut. Mobiel werken zal een steeds grotere vlucht nemen omdat steeds meer mensen het gemak zien van in het veld invoeren. De (met name Android) devices zijn niet echt duur. Kocht je een paar jaar geleden een pda voor 240 euro waar je niet veel mee kon, koop je nu voor hetzelfde geld een volledig functionele smartphone.
België hinkt in deze wat achterop, met in mei 'slechts' 11,2 % van de waarnemers die van de mobiele mogelijkheden gebruik maakten. Vanwaar dat verschil denkt u ?
Dat zou ik werkelijk niet weten. Mogelijk is het bij jullie duurder om te starten. In Nederland krijg je de gsm 'gratis' bij een abonnement.
Heineken, The Voice, Waarneming.nl, met spin-offs Waarnemingen.be en Observado.org. Alweer slagen Hollanders er in om internationaal succes te oogsten met hun producten. Het zit jullie blijkbaar in de genen...
Dat internationaal valt nog wel mee. Tot nu toe is alleen België echt in zee gegaan door de volledige software te leasen. Het is moeilijk om met een klein team binnen te dringen in de natuurinfrastruktuur van andere landen.
Je mist de internationale contacten.
Observado.org blijkt vooralsnog een website waar voornamelijk Nederlanders hun wereldwijde observaties invoeren. Wat meer internationale waarnemers zouden welkom zijn, niet ?
Ik denk dat de naamsbekendheid buiten België en Nederland veel te laag is. Onze afdeling PR is ook niet bestaand, we moeten het puur van mond op mond reclame hebben. Maar de toenemende samenwerking met Sovon zal meer deuren openen.
Waarneming.nl heeft onderhand reeds enkele broertjes en zusjes erbij gekregen, in hoeveel landen wordt het invoersysteem gebruikt ? Ik kwam bijvoorbeeld deze tegen op het internet : Aves Ecuador, met onder andere de Chocovireo en de Bruine Trappist !
Marokko, Portugal. Een deel van Noord Frankrijk. Dan heb je het wel gehad.
Hoeveel tijd en energie wordt er gestoken in de beveiliging van Waarneming.nl ? Wat bijvoorbeeld als het systeem crasht, zoals onlangs ? Ik veronderstel dat er voldoende backups worden gemaakt ?
Waarneming.nl draait op 2 servers tegelijk. Als 1 server uitvalt, merkt de gebruiker daar nauwelijks iets van. Uiteraard worden ook nog dagelijks backups gemaakt die elders bewaard worden.
Er zijn reeds een niet onaanzienlijk aantal waarnemers die hun vroegere database hebben overgezet naar de online module. Misschien moeten bij een onherstelbare system crash dan die ouwe getrouwe notitieboekjes, die we voor de zekerheid met z'n allen in een schoendoos hebben bewaard, toch weer worden boven gehaald...
Of is dit een ondenkbaar doemscenario ?
Dit zal nooit gebeuren. Begin 2012 is een server gecrasht. Toen draaide het systeem nog op 1 server. We waren in totaal 6000 waarnemingen kwijt die we naderhand keurig uit een backup hebben gehaald en weer live hebben gekregen.
Zou de website Waarneming.nl ooit gehackt kunnen worden ? Of heeft Rickey er indertijd reeds voor gezorgd dat dit simpelweg niet kan ?
Zeg nooit Nooit. Als hackers echt willen, zal het ze vast lukken, maar Waarneming.nl is niet zo`n grote buit.
Staan de servers in een beveiligde ruimte en is er geweten waar die staan ? Gelijk welke malafide idioot kan daar mogelijks zomaar binnenstormen ?
De servers staan in een databunker in Groningen waar ook de Nederlandse Google servers staan.
Waarneming.nl is een populaire tool, ook bij jagers en eierverzamelaars, misschien de keerzijde van de medaille ?
Klopt, gelukkig staan de waarnemer en het systeem een aantal functies ter beschikking om de lokatie wat moeilijker de verkrijgen.
Sommige waarnemers vertonen enige wrevel omtrent het vervagen van waarnemingen. Een heikel punt allicht, want iedereen wil natuurlijk wel meegenieten van een broedend Woudaapje, ook al is de kans op verstoring of eiroof reëel. Het is soms kiezen of delen.
Ja, dat is altijd een moeilijke afweging. In Nederland proberen we altijd te kijken of minimaal 1 lokatie niet verstoringsgevoelig is zodat die vrijgegeven kan worden.
Toch even ter verduidelijking, want hieromtrent bestaan nogal wat misverstanden : ook een regionale admin kan de exacte locatie van een vervaagde waarneming niet achterhalen, een welbewuste keuze van de makers ?
Of van bijvoorbeeld Natuurpunt ?
Regio admins zijn niet te controleren. Hoe minder mensen weet hebben, hoe meer vertrouwen gebruikers in het systeem hebben.
Over het goedkeuren van waarnemingen door de validators werd ook al menig boompje opgezet. Het lijkt erop alsof sommige waarnemers er simpelweg niet klaar voor zijn dat hun gegevens worden 'gekeurd'. Waarbij ik van mening ben dat je je aan de geldende spelregels moet houden, anders moet je er maar niet aan deelnemen, toch ? Anderzijds wordt het bijna een trend dat zeldzame soorten enkel nog worden 'geloofd' als ze gedocumenteerd worden door een foto annex geluidsopname...
Dat is een kwestie van goede voorlichting en in de juiste toon verpakken van de boodschap. In het algemeen gebeurt het valideren eerlijk en transparant. Feitelijk gebeurt het maar paar keer per jaar dat een gebruiker het heftig oneens is en boos wordt.
Hoe ga je om met kritiek van de achterban die er allicht af en toe even doorsijpelt ? De taak van een admin lijkt met niet altijd even makkelijk. En op een internetforum durven sommigen al ietwat scherper uit de hoek komen dan wanneer je ze tegen het lijf loopt in het veld...
Van kritiek is de site nog nooit slechter geworden. Sterker nog, als we geen kritiek kregen was het systeem niet geworden zoals het nu is. Iedereen het naar de zin maken is natuurlijk onmogelijk.
Een niet te vermijden neveneffect zijn de waarnemingen die achteraf vals blijken te zijn. Zo was er in februari nog een melding van een Lynx in de bossen van Limburg. Een hoax bleek achteraf... Zulke akkefietjes zijn moeilijk uit te sluiten denk ik, ondanks de dagelijkse controle van de site ?
Uiteindelijk vallen die door de mand. Kan 1 dag of drie jaar kosten, maar het gebeurt.
Er bestaat reeds een tijdje een samenwerking tussen Dutch Birding en Waarneming.nl, waarbij Dutch Birding gegevens mag gebruiken die op jullie website verschijnen. Komt er misschien een moment waarop de twee zullen fuseren ? Of beginnen sommige die hards van DB nu al te steigeren van zulke onzin ?
Nee, dat gaat niet gebeuren.
Er is sprake van steeds verdere samenwerking tussen verschillende groeperingen, met onlangs nog de eerste invulling
van een intentieverklaring die Stichting Gegevensautoriteit Natuur, Stichting Natuurinformatie, Zostera B.V., SOVON Vogelonderzoek en De Vlinderstichting ondertekenden om de krachten op IT-gebied te bundelen. Stilstaan is achteruitgang...
Op it gebied vinden constant vernieuwingen plaats, die probeer je te volgen als ze zinvol zijn.
Waarneming.nl kost allicht handenvol geld. Onlangs werd er aan de gebruikers gevraagd om wat poen in het laatje te doen vloeien. Was de respons voldoende ?
Nee, het blijkt dat dit niet de weg is om de knip te vullen.
De sponsorpagina blijft vooralsnog leeg, een tegenvaller me dunkt... Ontvangt u regelmatig donaties of subsidies ?
Nee, Waarneming.nl draait op een jaarlijkse bijdrage van 150.000 euro die betaald wordt door de GAN,
Gegevens Autoriteit Natuur.
In het jaar 2011 hebben we van gebruikers ongeveer 3000 euro gekregen. De rest wordt verdiend met betaalde opdrachten. Hoofdzakelijk in opdracht van Natuurpunt overigens.
Wie dat wil kan zich ook in een sweater of T-shirt van Waarneming.nl hijsen, of kan een boek bestellen in de Waarneming.nl winkel. Het geld moet rollen, nietwaar ?
De verkoop daarvan is 0 euro.
Nabij de 18 miljoen waarnemingen, waaronder bijkans 13 miljoen vogelwaarnemingen, een kleine 50.000 gebruikers, die overigens reeds meer dan 2 miljoen foto's hebben gepost, dat zijn duizelingwekkende cijfers ! Waarneming.nl is een ontegensprekelijk succes, mede te danken aan een legio van mogelijkheden. Foto's, geluiden, (persoonlijke) lijstjes allerhande, de biodiversiteit spat tevens van je scherm. Simpelweg een steengoed programma !
Tseef bedankt voor het compliment. We zijn ook beretrots op wat bereikt is.
In het kader van de Vogelrichtlijn wordt er in 2013 wederom verslag uitgebracht aan Europa over de toestand van onze natuur. Bovendien zullen deze gegevens gebruikt worden door BirdLife voor een nieuwe Europese vogelatlas. Hiervoor wordt voornamelijk geput uit de database van Waarnemingen.be, waarbij meer en meer het belang van dergelijk systeem wordt benadrukt !
Sterker nog. De kans is aanwezig dat nog snel wat software wordt uitgerold naar landen waar op dit moment nog geen vogelwaarnemingen verzamelsites aanwezig zijn. Het is in elk geval mooi om te horen de Waarnemingen.be daar volop voor wordt gebruikt.
Had u ooit gedacht dat Waarneming.nl en aanverwanten deel gingen uitmaken van het dagelijkse leven van veel natuurliefhebbers overal ter wereld ?
Nee, de enorme vlucht van de laatste 4 jaar blijft mij verbazen.
Het eerste wat ik doe als ik 's ochtends ontwaak, is mijn mobieltje ter hand nemen om even vlug de regionale waarnemingenpagina te checken... Zoiets streelt toch je ego, niet ?
Absoluut.
Is Hisko de Vries nu een Bekende Nederlander ?
Die vraag beantwoord ik niet.
Het notitieboekje is niet meer, lang leve de smartphone, lang leve Waarneming.nl ! Hoe ziet volgens jou, in dit snel veranderend technologisch era, de waarnemerswereld er binnen pakweg twintig jaar uit ? Hybride kijkers-fototostellen met ingebouwde veldgids annex online databank, de vogel in kwestie even scannen en klaar is kees ?
In de toekomst kijken is altijd moeilijk. Maar wat jij hierboven schetst, bedacht ik mij ook wel eens, alleen, gaat dan de lol d`r niet wat van af ?
Wat biedt de toekomst voor Waarneming.nl en wat zijn de plannen die nog rondwalen in Hisko's hoofd ? Een verdere uibreiding met allerlei moderne gadgets genre twitter, nieuwe functionaliteiten, nog enkele geniale opties ?
De toekomst zal zijn dat steeds meer mensen over de functionaliteit van wrn.nl gaan. Eerst zal een wrn.nl 2.0 gemaakt gaan worden samen met Sovon en andere PGO`s.
Er komt onvermijdelijk een moment dat je afscheid zal moeten nemen van je eigen creatie, je kind zeg maar. Alhoewel die nu toch al adulte trekjes begint te vertonen...
Ach, gezien de plannen van de regering met de pensioenleeftijd zal dat steeds langer duren :)
Hisko de Vries, bij deze wil ik je nogmaals bedanken voor dit interview en wens ik jou en je hele team nog veel succes met de verdere uitbouw van Waarneming.nl en consoorten !
interview : tseef
juni 2012