Rein Hofman, topfotograaf uit Nederland


Rein, vooreerst uiteraard bedankt voor dit interview, een ganse eer voor deze website ! Misschien een ietwat knullige vraag om mee van start te gaan, maar kan je je even voorstellen aan de weinigen onder de lezers die nog nooit van Rein Hofman hebben gehoord ?  

Het genoegen is aan mijn kant... leuk dat jullie me vragen iets over mijn hobby te vertellen.
Ik ben Rein Hofman, 53 jaar oud en woonachtig in een klein dorpje, vlakbij de Dollard in het uiterste noordoosten van Nederland.
In het dagelijkse leven werk ik 32 uur per week bij de overheid en de rest van de tijd gaat zo ongeveer allemaal in het fotograferen/vogels kijken zitten. 
Gelukkig woon ik in een (nog) rustig stukje Nederland met tal van biotopen binnen een beperkte rijafstand, maar mijn voorkeur gaat uit naar de kust, de kwelders en het open landschap. Daar ben ik het meest te vinden.
Fotograferen is voor mij een excuus om buiten te zijn. Ook als ik geen geslaagde foto's maak, is mijn dag goed. Vroeger was dat wel een beetje anders; toen deed ik nog hard mijn best, maar tegenwoordig zie ik wel wat er op mijn pad komt. Mijn ervaring is, dat de juiste gemoedstoestand van de fotograaf meer resultaat afwerpt dan het maken van kilometers....  

Achter sommige van je prachtige foto's moet toch wel een goed voorbereid plan zitten, een scenario haast, niet ?
Hoe ga je precies te werk ?  

Als ik terugkijk naar de foto's van de laatste maanden, dan is er bij drie daarvan sprake van een vooropgezet plan i.c. het gebruik van een schuiltent : sperwer, kerkuil en bosuil. 
Alle andere foto's zijn gemaakt vanuit de auto of lopend en zonder voorbereiding. Momenteel ben ik bezig met het fotograferen van een paartje kerkuilen bij mij in het dorp. Dat betekent veel voorbereiden t.a.v. licht, positie t.o.v. de uilen, kijken naar gedrag etc. Als de gewenste foto's er dan uit rollen is dat erg bevredigend, maar eigenlijk beleef ik net zo veel plezier aan het afrijden/bezoeken van vaste plekjes in de buurt en dan maar zien wat er voor de lens komt; de verrassing is dan groter. Het is dan wel van belang te weten wanneer je op welke plek moet zijn, maar als je vaak genoeg en in meerdere seizoenen je rondje doet, dan ga je vanzelf patronen ontdekken. Vogels vertonen vaak soort-specifiek gedrag en het is belangrijk om van dat gedrag op de hoogte te zijn. Op die manier kun je inspelen op situaties die zich gaan voordoen. Ik denk dat kunnen anticiperen op gedrag noodzakelijk is om mooie foto's te kunnen maken. Dat betekent dus ook dat fotograferen meer is dan uitsluitend afdrukken. Je zult je moeten verdiepen in je onderwerp en je moet voor jezelf duidelijk krijgen wat je nu eigenlijk wil laten zien. Het maken van een vogelfoto is niet zo moeilijk, maar zonder idee erachter komt het resultaat al gauw vlak en ongeïnspireerd over.  Dat is voor mij ook het bijzondere aan dit soort fotografie; je kunt zien of er wel of niet over nagedacht is..., of iemand zijn hart erin gelegd heeft. Ik probeer in mijn fotografie te laten zien hoe mooi, kwetsbaar en zacht vogels zijn. Eigenlijk een beetje door te dringen in de essentie, het wezen, van het onderwerp. Wat is nu bij voorbeeld  een kerkuil ? En hoe kan ik dat laten zien in een paar foto's. Ik heb niet de illusie dat dat ooit helemaal gaat lukken, maar door dit als uitgangspunt te nemen, wordt fotograferen voor mij veel meer dan "een plaatje schieten". Niet iedere keer lukt het om echt goede foto's te maken en meestal mankeert er wel iets aan, maar ook als het niet is gelukt, ben je als fotograaf toch weer dichter je onderwerp genaderd. Een andere tip: ga nooit weg voordat je onderwerp vertrokken is. Heb je een vogel gevonden die mee wil werken, blijf er dan bij en stel je andere voornemens even uit. Kijk wat er gebeurt....

Door de toegankelijkheid van het fotomateriaal en meer vrije tijd met daarmee gepaard gaand een hogere interesse in natuurbeleving, is er de jongste jaren een boost van natuurfotografen, in het bijzonder vogelfotografen, met alle gevolgen vandien; er zitten nogal wat cowboys tussen die met weinig kennis van zaken een terrein opstormen om toch maar een plaatje te kunnen kieken tijdens een massatwitch van bijvoorbeeld een Velduil of een Bijeneter...
Een ongelukkige evolutie ?  

Ja, ik vind van wel. Het internet en de talrijke fotosites zijn, wat mij betreft, geen aanwinst gebleken voor de Nederlandse avifauna. Mooie foto's kunnen een enorme aantrekkingskracht uitoefenen en we leven in een wereld waarin velen hetzelfde willen hebben als een ander; liefst vandaag nog en het liefst zonder er al te veel voor te hoeven doen. Wat is er dan gemakkelijker dan te "vogelen" op waarnemingenrubrieken en plaatjessites en achter de ontdekkingen van anderen aan te gaan..? Niet gehinderd door enige kennis houden dit soort mensen zich bezig met het benaderen van aansprekende of kwetsbare soorten, want zeldzaam is mooier dan algemeen... (...)
Postzegels sparen is het en het heeft meer te maken met de ijdelheid van de fotograaf dan met natuurfotografie.
Het zou mooi zijn als iedere fotograaf in ieder geval lid was van een  lokale vogelwerkgroep en zich ook op ander manieren met vogels zou bezighouden bv: bescherming, inventarisatie, beheer etc. Uiteraard niets ten nadele van de mensen die wel bereid zijn om hun eigen plan te trekken en authentiek werk maken.  

Iets over het materiaal nu Rein : je werkt met Nikon ?  

Ooit begonnen met Contax, maar in het analoge tijdperk al overgestapt op Nikon. Ik heb geen ervaring met andere merken.  

Een beginnend vogelfotograaf is het allicht niet aangeraden om van start te gaan met een body en lenzen ter waarde van een kleine wagen. Rustig beginnen en in de loop der jaren opbouwen ?  

Dat zal voor de meesten wel het geval zijn, toch ? En bovendien moet je gaan ontdekken wat bij je past. Ik zou zelf het meeste geld in de lens steken. Er worden geen slechte camera's meer verkocht en de kwaliteit van de lens is voor de resultaten belangrijker dan die van de camera.  

Rein Hofman staat bekend om zijn 'Hofman-touch', het 'Hofman-palet' als ik het zo mag noemen, met die zo eigen, specifieke zachte kleuren. Hoe bereik je die ?  

Zoals ik al zei, vind ik het belangrijk om de zachtheid en kwetsbaarheid van vogels te tonen en die komt het best tot zijn recht bij zacht, liefst schaduwloos licht. Ik ga dan ook bij voorkeur op stap op dagen met bedekte luchten, beetje grauw en motregentje mag ook. Als de zon gaat schijnen stop ik vaak met fotograferen. Ook in de bewerking houd ik rekening met de stofuitdrukking van de vogel. Het laatste jaar ben ik trouwens wel iets uitbundiger in kleur geworden, al zeg ik het zelf. Komt ook door de aanschaf van de D300 die over het algemeen, en met name in de roden, wat sprekender is dan de D200.   

De meeste van je onnavolgbare shoots kennen hun oorsprong in Nederland ? Wat zijn zo je favoriete reisbestemmingen ?  

Die heb ik niet echt en ik ben ook niet echt fanatiek aan het fotograferen in de vakantie. Uiteraard doe ik wel wat, maar ik vind het vooral leuk om met mijn vrouw activiteiten te ondernemen i.p.v. er weer alleen op uit te trekken. Daar komt bij dat ik in het buitenland vaak niet precies weet waar ik zijn moet en de omstandigheden onvoldoende ken. Bovendien heb ik minder affiniteit met soorten die niet in Nederland voorkomen. Je zult mij dus niet zien op Lesbos of andere fotografie hotspots. Reizen waarbij wel alles in het teken van fotograferen staat maak ik eens per jaar en dan ga ik samen met een vriend een weekje naar bijv. Falsterbo, Helgoland of Oost-Duitsland. Voor volgend jaar staat een rondje IJsland gepland, dan zal ik vermoedelijk wel meer fotograferen dan anders.  

Als vogelfotograaf, welk seizoen verkies je Rein, of heeft elke periode zo zijn charmes ?

De zomer vind ik echt rampzalig ! Alles is groen, het licht is hard en de natuur lijkt stil te staan. De herfst en de winter zijn mijn favoriete jaargetijden. De geur van rottend blad en paddestoelen en de lucht vol met het geluid van doortrekkers. Heerlijk! Alles beweegt weer en iedere dag is anders.... Mijn vrije dagen bewaar ik voor deze periode.  

Heb je vaak contact met andere topfotografen, genre Daniele Occhiato, Arie Ouwerkerk... ?  

Uiteraard heb ik (veel) contact met andere fotografen, maar toevallig niet met deze twee....  

Elke fotograaf heeft wel eens een spannend moment beleefd in zijn "carrière", zijn er zo waarvan je zegt : dat vergeet ik voor de rest van mijn leven niet meer ?  

Het moment dat ik nooit meer vergeet was op 14 oktober 2005 's ochtends vroeg in de Eemshaven-Oost.
De plek waar nu een nieuwe electriciteitscentrale wordt gebouwd. Toen ik het oostelijk terrein op reed zat er een smelleken aan de "verkeerde" kant van de auto, die opvloog toen ik een foto wilde maken. Dat was erg jammer, want smelleken is een moeilijke soort om te fotograferen, niet algemeen, schuw en slechts een korte tijd doortrekkend.
De vogel vloog echter op om, tot mijn stomme verbazing, neer te strijken naast een ander smelleken op een paal aan de bestuurderskant van de auto. Het was een goede trekochtend met veel trek van goudhanen en graspiepers langs de dijk. Het leek er op dat de smellekens alleen daar oog voor hadden, want ik mocht tot op 10 meter afstand foto's van beide vogels maken. Vanaf de palen werden de goudhaantjes en piepers voor en boven de auto uit de lucht gepakt. Het gemak en de snelheid waarmee dat gebeurt is fenomenaal. Na de vangst werd de prooi op de paaltjes geplukt. Ik kon die ochtend van twee vogels vijf vangsten en plukpartijen vastleggen. Ze gunden me geen blik waardig... Een unicum... Ik heb me altijd afgevraagd waarom deze valkjes die ochtend zo tam waren.
Misschien omdat ze samen waren, of erg geconcentreerd op de jacht ?? Je kan er naar blijven raden, maar na drie uur had ik al mijn kaarten vol en waren de vogels vertrokken. Nog een week heb ik spierpijn gehad van de spanning, de opwinding en de bochten waarin ik me gewrongen heb om leuke foto's te maken. Iets dergelijks zal me wel nooit meer overkomen.
Helaas kunnen dit soort foto's daar niet meer gemaakt worden. Het terrein is opgespoten en momenteel wordt er gebouwd.... heel erg jammer.

Mocht je uit je oeuvre 1 foto kiezen, welke zou dat dan zijn ? Heeft dit plaatje een speciale betekenis ?  

Daar hoef ik niet lang over na te denken. Op de eerste plaats in mijn persoonlijke top vijf staat deze foto van een regenwulp... Zo zou ik ze wel altijd willen maken, schilderachtig, beetje tegenlicht/strijklicht, mooie kleuren en sfeer. Ik kies hem ook omdat deze foto voor mij de frustratie van het vogels fotograferen goed weergeeft.
Het is maar zelden dat alles meezit, je moet het doen met wat je krijgt en dan vaak ook nog in een zeer beperkte tijdsspanne. Spannend en verrassend, maar even zo vaak ontzettend frustrerend. Hier vallen voor mijn gevoel de stukjes op hun plaats.

Ik kom weleens in Zeeland, waar me onmiddellijk opvalt dat 'de Hollanders' wat betreft natuurontwikkeling een ganse stap voor zijn op Vlaanderen. Toch zal het ook in Nederland niet altijd rozegeur en maneschijn zijn...
Jij die veel 'on the road' bent, merkt allicht ook de verloedering van de natuur op. Komt het nog goed denk je of is het een onomkeerbaar proces ?

Ik ben redelijk pessimistich over de toekomst van "natuur" in Nederland. Hoe de situatie in Vlaanderen is weet ik niet, want ik ben er nog maar één keer geweest (eigenlijk door heen gereden). Ik zie wel veel inspanningen om gebieden te realiseren en de Ecologische Hoofdstructuur is natuurlijk een goed ding, maar tegelijkertijd zie je overal de overhoekjes verdwijnen. De plekjes waar je vroeger een zingende blauwborst kon horen, of het plasje waar nog wel eens een waterral of porseleinhoen rondliep. Aan de Groninger Noordkust is een prachtig gebied gerealiseerd, Polder Breebaart, waar ik vaak te vinden ben. Ontzettend vogelrijk en landschappelijk erg mooi, maar tegelijkertijd zie je de industrie en de windmolens vanuit Delfzijl en de Eemshaven oprukken...  (ik weet het, voor uitgestrekte natuur moet je niet in Nederland zijn).

Maar... Ondanks alles is Nederland een bijzonder vogelrijk land.  

Op je website staat een aangrijpende tekst over Cavall, ik veronderstel jarenlang je trouwe viervoeter; heb je dat zelf geschreven ?  

Nee, helaas niet en ik weet ook niet wie ik moet bedanken voor dit gedicht. Mijn vrouw heeft het ooit van het internet geplukt en bewaard. We hebben er veel  steun aan, er staat geen woord te veel of te weinig in. Cavall was mijn eerste hond en hij is 15,5 jaar bij ons geweest, wat erg oud is voor een Belgische herder. We deden altijd alles met zijn drietjes. Ik mis hem nog dagelijks, thuiskomen is anders dan voorheen... Aan de andere kant hebben we ons de laatste jaren veel ontzegd, omdat de hond niet meer meekon. Die ruimte is er nu wel weer en dat is erg plezierig.

Rein Hofman en Cavall

Achter elke succesvolle fotograaf, staat... Gaat je echtgenote vaak mee op stap ?

Mijn vrouw Annemie gaat niet zo heel vaak mee, behalve als we samen op vakantie gaan. Afgelopen maand waren we op Helgoland en dat is ook voor een niet-fotograaf een plezierige en interessante plek. Tijdens gezamenlijke uitjes probeer ik wel om een balans te vinden. Bijvoorbeeld door 's ochtends te fotograferen, zodat de rest van de dag overblijft om samen wat te ondernemen. Het moet voor iedereen leuk blijven... Verder doe ik vrijwel alles alleen.
Dat bevalt mij het beste, je kunt dan de tijd vergeten, je verliezen in projectjes en helemaal je eigen gang gaan.
Even los van de resultaten vind ik de voorpret en de voorbereidingen wel net zo leuk. Ik heb het erg getroffen, ik krijg alle ruimte die ik nodig heb. Er zijn geen beperkingen (over en weer).

Heb je na al dat mooie werk nog dromen Rein ? De ultieme foto die je nog zou willen shooten ?  

Dromen heb ik niet echt, omdat ik me heel goed realiseer dat door de realisatie van een droom de droom verdwijnt. Dat is niet altijd wenselijk. Ik ben blij dat ik tevreden kan zijn in mijn eigen provincie en niet door het hele land tuf of naar de beren in Finland of Canada "moet".  Niet dat ik dat niet eens mee zou willen maken, maar ook daar worden door velen vaak identieke platen gemaakt en je vraagt je wel eens af wat nou precies de reden is om juist in het buitenland je heil te zoeken. Misschien ben ik wel te veel een calvinist. Maar als je in Nederland nog geen aansprekende foto hebt gemaakt van bijv. een kleine mantelmeeuw, dan vraag ik me af waarom dat wel zou moeten van een Beringmeeuw op Vancouver Island. "Wat van ver komt is lekker" gaat voor mij in ieder geval niet op.
De meeste affiniteit heb ik met de vogels in mijn eigen (directe) omgeving. Volgens mij ook een absolute voorwaarde om goede foto's te maken. Daar komt bij dat ik het allemaal een beetje "klein" wil houden. Het meer is nooit vol en voordat je er erg in hebt staat alle tijd in het kader van het fotograferen of reizen. Ik kies er bewust voor om dat niet te doen... 

Wanneer mogen we je eens in de Kalkense Meersen verwachten ?  

Tja, daar vraag je me wat, eigenlijk heb ik het antwoord hierboven al gegeven...  

Rein Hofman, nogmaals van harte bedankt voor dit boeiende gesprek ! Nog veel succes met je passie, telkens weer genieten...



De adembenemende fotografie van Rein is te bewonderen via instagram.



interview : tseef
foto's : Rein Hofman

juli 2009

home